Zilte groenten in een droogdok
Een antwoord op bodemschaarste
Zilt en Zoet
Groenten en kruiden
Stormkop – Dok 4
Droogdokkenweg 4
2030 Antwerpen
“Ik werd meteen verliefd op deze gigantische sluis waarlangs het water van het dok aan de andere kant zachtjes doorsijpelt”, vertelt Julie enthousiast. “Ik zag hier prachtig Ulva intestinalis-zeewier groeien, in de volksmond ook wel ‘darmwier’ genoemd, en zei al lachend tegen de baas van Stormkop om hier een zeewierplantage te zetten. Hij was meteen verkocht.
In een drooggelegd dok aan de Schelde teelt Julie Van Overmeiren (37) speciale zilte groenten. Ze vormen een demonstratietuin voor nieuwsgierigen die meer willen weten over deze onbekende groenten én ze misschien zelf ooit willen zaaien.
“Met de Scheldetuin willen we het natuurgebied van het Schelde-estuarium in de stad integreren, waar zilt en zoet elkaar dus ontmoeten”
Samen met Lena Daems verzorg ik nu deze zilte Scheldetuin. Dankzij de inmenging van de Schelde is het dokwater zout. Eigenlijk wonen we in een prachtig natuurgebied van het Schelde-estuarium. Met de Scheldetuin willen we dit gebied in de stad integreren, waar zilt en zoet elkaar dus ontmoeten.”
“Dit dok was tot 2018 nog operatief. De sluizen gingen open om een schip binnen te laten en het dok werd droog gelegd om het schip te kunnen herstellen. Je ziet hier de verfstrepen nog zitten. Dankzij de diepte en de smalle vorm wordt hier een microklimaat gecreëerd, waarin het warmer en vochtiger is. De nevel van het dokwater bevochtigt de planten, maar ik begiet alle planten ook met dit dokwater”, vertelt Julie.
“De nevel van het dokwater bevochtigt de planten, maar ik begiet ook met dit dokwater alle planten”
“Niet enkel zilte planten zijn gebaat met zout water, maar het effect op tomaten en aardbeien is ook bijzonder. Planten verdragen niet goed zout water en dus krijgen ze stress. Daardoor gaan ze extra veel suikers produceren en krijg je kleinere, maar smaakvollere vruchten. Zilte plantjes die vaak overstroomd worden door de zee, zoals melde, lamsoor en zeekraal, zet ik beneden, net als de serre voor de warmte, en bovenop de trappen staan rots- en duinplanten, zoals zeevenkel en duindoornbes.”
Ook beneden staan grote bakken met gigantische bladeren van paarsgroene kool. “Dat is zeekool”, zegt Julie “De oerkool van alle kolen, zoals zelfs broccoli. Tot juni 2021 leverde ik vanuit deze zilte Scheldetuin aan restaurants zoals The Jane. Wat Nick Bril met zeekool doet, is ongelooflijk. Helaas is de historische vervuiling op deze industriële site te groot en mag ik de groenten niet meer voor consumptie verkopen. Nu is de tuin hier puur ter demonstratie.”
Naast deze zilte Scheldetuin heeft Julie ook nog een veld in Melsele, waar ze (zilte) groenten, (medicinale) kruiden en eetbare bloemen teelt.
“Ik zet hoog in op bodemdiversiteit door me te baseren op twee voorbeelden: No Dig Market Gardening en de permacultuur van La Ferme du Bec Hellouin. Ik werk met 20 centimeter compost, waarin ik alle planten en groenten zaai. Daardoor kan ik de bodem met rust laten en heb ik amper onkruid. Ook de diversiteit van wat ik zaai is belangrijk. Ik werk graag met onbekende soorten groenten en meerjarige planten. Die laatste krijgen langere wortels die dieper in de bodem dringen om voedsel te vinden”, licht Julie toe.
“Door monocultuur en de agrarische aanpak van de 20ste eeuw is er een serieuze vermindering van genetisch materiaal ontstaan. Er bestaan bijvoorbeeld nog maar vier soorten broccoli, terwijl er zo veel meer zijn. Mijn onbekende soorten zijn misschien kleiner en variëren vaak in grootte, ze zijn wel veel sterker én smaakvoller.”
“Het is zaak om de consument daar bewuster van te maken én de boeren te stimuleren om ook andere gewassen te telen, zoals zilte groenten”, zegt Julie stellig. “De meesten denken dat het enkel aan de zee lukt, maar dat is dus duidelijk niet waar. (lacht) Door de klimaatverandering verzilt onze bodem en wordt de zoute bodem vaak gespoeld met zoet water. Eigenlijk onnodig als je voor de juiste gewassen kiest.”
“We zijn een CSA, waarbij mensen een oogstaandeel kunnen kopen. Daarbij nodigen we iedereen ook uit om mee te komen helpen”, vertelt Julie. Het is frappant hoeveel deugd het doet bij mensen met een depressie of een burn-out. Sommige vrijwilligers zie ik wel drie keer per week. Dat sociale aspect raakt me zeer. Ik zou sneller tewerk kunnen gaan mocht ik het niet telkens hoeven uit te leggen, maar het zou me veel minder voldoening geven.”
“Dat educatieve draag ik wel in me”, gaat Julie verder. “Ik studeerde milieuwetenschappen en werkte tien jaar lang als educator voor een NGO. Na mijn opleiding tot bioboer bij Landwijzer wist ik dat ik nooit naar een kantoor wilde teruggaan. Uren buiten zijn tot de laatste zonne-uren, zeker in de zomer, is fantastisch. Ik heb voortdurend sociaal contact op het veld en ook in Antwerpen waar ik woon. Maar ooit droom ik er wel van om op mijn boerderij te wonen en volledig zelfvoorzienend te worden.”
